Het moderne proefdier

“Gorilla’s Apenheul helpen TNO” en “Apen mopperen niet over privacy” las ik in de Stentor van 28 juni 2014.
TNO en Apenheul hebben elf camera’s op de groep gorilla’s in Apenheul gezet voor het ontwikkelen van gedrags- en herkenningstechnologie. Omdat privacy bij mensen gevoelig ligt, hebben ze bedacht dat de gorillagroep kan meewerken. Iedereen is uiterst content en de verwachtingen zijn hooggespannen.
Maar wat vinden de gorilla’s ervan?
Oktober 2012 werd ik gevraagd als dierentolk om met André van Duin opnames te maken voor Animal Crackers. Ik had het al toegezegd toen ik hoorde dat de locatie Apenheul zou worden. Oeps! Ik wist van de grote apen dat ze daar niet op hun plek zitten dus het zou spannend worden wat eruit kwam als de camera’s draaiden. Op het moment van opname zweeg de gorilla die ik wat vroeg namens meneer Wijdbeens in alle talen. Andre van Duin en de crew gingen de bonobo’s filmen zodat ik alle tijd had om met het gorillavrouwtje te communiceren. Op alle vragen zweeg ze. Toen vroeg ik haar of ze zelf wat te zeggen had. Ik hoorde: ‘Ik wil niet bekeken worden, maar gezien.’
Nu staan er elf camera’s op de gorilla’s, met grootse toekomstplannen om elk moment te kunnen twitteren wat ze eten, welke vriendschappen ze aangaan en wanneer ze seks hebben. Worldwide.
Omdat dieren niet de verbale mogelijkheden hebben die wij hebben, wil dat nog niet zeggen dat dieren geen privacy kennen.

Uitzending Animal Crackers 16 november 2013: http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1379438

Gorilla's in the Cloud:

https://www.tno.nl/content.cfm?context=kennis&content=etp_case&laag1=1&item_id=1787

De gorilla in Apenheul

Afgelopen najaar stond ik met een tv-ploeg in Apenheul. Voor een programma wilden ze van mij als dierentolk graag weten wat de apen vonden. Toen ik hoorde dat het Apenheul werd, schrok ik wel even, want ik weet dat de grote apen daar helemaal niet horen. Maar ja, niet voor een kleintje vervaard heb ik toch toegestemd mee te doen voor het goede doel de dieren een stem te geven. En toen stonden we daar: presentator, ik, crew van zeven mannen. En de gorilla zweeg. Om haar zwijgen kracht bij te zetten draaide ze ons haar rug toe.
Tja, daar kan een filmploeg niet op wachten dus zij gingen het park in om andere shots te maken. En ik bleef daar met een zwijgende gorilla die niet reageerde op de vragen die ik had meegekregen voor haar. ‘Okee, ik begrijp dat je de vragen niet wilt beantwoorden. Dan houdt het op, ook goed,’ zei ik haar, ‘Heb je dan zelf nog wat door te geven? Tenslotte heb je nu wel een kans.’ Heel helder kreeg ik door: ‘Ik wil niet bekeken worden, maar gezien.’

De beer in de opvang

Ik krijg deze foto van een beer in een opvang doorgestuurd. De andere beren zijn in winterslaap, maar deze liet zich zien. De vrouw die de foto maakte, vroeg de beer in gedachten dichterbij te komen, wat ze deed. Tot de vrouw erbij dacht dat ze dan een mooi plaatje kon schieten. Wég was de beer. Ze vermoedde dat het met het woord ‘schieten’ te maken had.
Zodra ik contact krijg met deze beer overvalt me het gevoel dat er ‘een gat geslagen is’ in haar, in haar beer-zijn.
Het dier komt rusteloos op me over, alsof haar natuurlijke ritme verstoord is. Dat kan verklaren dat zij niet aan winterslaap doet. Eigenlijk komt ze een beetje geschiffeld bij me over. Een woord dat niet leuk is om te gebruiken, maar door haar innerlijke onrust lijkt ze haar draai niet gevonden te hebben.
Ik merk op dat ze er lichamelijk goed uitziet, maar voel tegelijkertijd een psychische verminking. De beer laat zien dat het uiterlijk sneller verbetert dan het innerlijk.
Ik vraag haar of ze wegschoot omdat de vrouw dacht aan mooie plaatjes schieten. Dat lijkt niet het geval. Ik krijg een nare associatie door met fototoestellen en krijg het beeld van een beer die een toeristische attractie is en gefotografeerd wordt terwijl ze vastgebonden zit en dingen moet doen die niet des beers zijn. In dit geval leek het of de beer dacht of hoopte dat de vrouw eten bij zich had, maar wegschoot toen het om een fototoestel bleek te gaan.
Het ellendige gevoel van een psychiatrisch gestoorde beer blijft me bij… Lichamelijke opvang is niet genoeg. Dit dier heeft ook op psychisch vlak hulp nodig en ik geef het dier een healing.

Boek: In de Stilte hoor je alles

In het nieuw verschenen boek "In de Stilte hoor je alles" komen ook dierentuindieren aan het woord.
Verrassend is het verschil tussen dezelfde diersoorten, waarvan de een in de vrije natuur verblijft en de ander in een dierentuin.

Het boek is te bestellen door een mail met naam en adres te sturen naar Petra Maartense: happy.view@xs4all.nl.
Daarna kun je €25,- voor het boek en €3,- p&p overmaken op 8029936 tnv happy View in Utrecht.
Het boek wordt dan na 20 november opgestuurd.

Boek: Dierentuindieren aan het woord

Een heerlijk boek om te lezen!
Laat je meenemen in de wereld van de dierentuindieren ...

Karina de Jong-Kamstra
ISBN 978-94-6015-028-9

De kodiakbeer

De kodiakbeer is me een mooie … Zegt meteen als ik contact maak dat hij mij wel lust. Hij schijnt zin in vlees te hebben, zin in een prooi ‘scheuren’. Hij heeft ook zin in vis.
Ik krijg van hem door dat hij veel ruikt en dat hij er wel op uit wil om te eten.
‘Kan je alleen maar aan eten denken?’ vraag ik hem.
‘Eten is belangrijk,’ vindt hij.
Ik laat hem in een beeld zien dat hij het volgens mij lang niet slecht heeft volgens dierentuinbegrippen.
‘Het is te beperkt. Ik wil erop af, afstanden afleggen.’ Het voedsel zoeken is een grote innerlijke drive. Momenteel is hij veel te lui, vindt hij zelf. Hij leeft onder zijn capaciteiten.
Hij laat mij een soort gelatenheid voelen van iemand die berust in zijn situatie. ‘Ik klaag niet,’ wil hij nog even kwijt, ‘maar ik leef onder mijn niveau van kunnen.’

Na dit gesprek ga ik naar een vrije beer in Alaska. Die kan ook alleen maar aan eten denken op dit moment ...

De aap in de opvang

Het contact met dit dier past op geen van mijn blogs omdat het hier gaat om een aap die in de opvang zit. Geen echt dierentuindier dus, geen huisdier en geen vrij dier. Daarom een vermelding op alle drie de blogs omdat het toch raakvlakken heeft.

Als ik me voorstel aan dit dier, krijg ik onzekerheid door: ‘Ik ken je niet.’
Dat beaam ik en ik geef de aap alle tijd om mij te bekijken. Ik vind dat ik meteen open kaart moet spelen tegenover haar en vertel dat ik contact maak omdat zij gebruikt wordt als voorbeeld in verband met haar traumatische verleden. Mensen vinden haar collectief zielig.
‘Ik leef NU,’ is meteen haar reactie. ‘Zij leven in/met mijn verleden maar ik leef NU.’
Ze laat me ervaren dat ze met haar ervaringen van jaren in het nu leeft. Ze geeft door zich fragiel te voelen, gekwetst en gehandicapt, maar: ‘In het NU.’
Ze weet me duidelijk te maken dat ze, in tegenstelling tot mensen om haar heen, niét meer teruggaat naar het verleden. ‘Maar het heeft me wel gevormd. Met die ervaringen ben ik in het nu.’ Voor haar is er geen weg terug en ik voel dan ook geen enkele aandrang om het met haar over haar verleden te hebben.
De ervaring die ze me laat voelen, vind ik overweldigend en ik verzucht min of meer onbewust: ‘Hoe moet ik dit nu verwoorden op mijn blog?’
‘Verwoorden?!’ hoor ik meteen, ‘Wat een beperking!’ en ik weet direct wat ze bedoelt. Als je iets in woorden duidelijk probeert te maken, ‘vang’ je het. En vangen en gevangen zijn is nou net wat dit dier achter zich heeft gelaten.
Ze laat me voelen hoe vrolijk ze is en laat me nogmaals weten dat mensen vastzitten in haar verleden.
Omdat ik begrijp wat ze me duidelijk wil maken, word ik net als haar heel vrolijk. In mijn beeld trekt ze me naar zich toen en zo zitten we een tijd heel gemoedelijk tegen elkaar, onze energieën even één te laten zijn.
Ik laat haar in een beeld zien dat ze bij de opvang een hands-off beleid hebben. ‘Ze zijn gek,’ reageert ze nuchter. ‘Ze beperken zichzelf.’ Ik leg haar uit dat ze de getraumatiseerde dieren met hun negatieve menservaringen echt dier willen laten zijn. ‘Wij kunnen onderscheid maken,’ zegt ze. Ze weet donders goed wanneer iemand het goed of slecht met haar voor heeft. Nu laat ze wel even iets van haar verleden zien: de mensen die haar opgesloten hebben wisten niet beter of wisten zich geen raad met de situatie. Vanuit haar is er geen enkel verwijt. Het is een mildheid die ik vaker bemerk bij dieren.

Na dit gesprek met haar heb ik ontzettende pretogen en veel plezier. Zo’n dier toch! Laat zich niet vasthouden door het verleden! Als ik het in een beeld zou kunnen zetten, dan zie ik inderdaad een fragiel, gekwetst en op een bepaalde manier gehandicapt dier. Maar de weg voor haar ligt open. Het verleden loopt achter haar aan als continue factor maar het is op afstand. Het raakt haar niet en haalt haar niet in.

Noot: Wie Air Miles spaart kan ze overmaken naar St. AAP. Ze kunnen het daar goed gebruiken! Natuurlijk is het ook mogelijk om donateur te worden. Daar wordt de wereld een stukje mooier en blijer van …